ความสะอาดเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึง เนื่องจากอาหารที่เรากินเข้าไปนั้นหากไม่สะอาดอาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพทั้งในระยะสั้นและระยะยาว เช่น หากมีการปนเปื้อนของยาฆ่าแมลงอาจทำให้ท้องเสียซึ่งอาจรุนแรงได้ หรือหากมีการปนเปื้อนของเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา หรือเชื้อไวรัสก็จะส่งผลต่อระบบทางเดินอาหาร หรือทำให้เกิดภูมิแพ้ได้

สำหรับกลุ่มเปราะบาง เช่น เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ ผู้ที่มีโรคเรื้อรังยิ่งต้องคำนึงถึงเรื่องความสะอาด เพราะอาจทำให้เกิดภาวะทางสุขภาพรุนแรงได้มากกว่า ดังนั้นเรื่องความสะอาดของอาหารจึงต้องเลือกดูอาหารที่ผ่านกระบวนการล้างที่สะอาด กระบวนการผลิต การผ่านกระบวนการฆ่าเชื้อ ทุกขั้นตอนต้องสะอาดจนถึงมือผู้บริโภค

คุณภาพของวัตถุดิบที่นำมาใช้ วัตถุดิบที่มีคุณภาพเริ่มตั้งแต่ที่มา ความสดสะอาด การเก็บรักษา วัตถุดิบที่ดีจะทำให้ได้อาหารที่มีคุณภาพตามมา บางครั้งผู้ผลิตอาจไม่ได้คำนึงถึงในจุดนี้ วัตถุดิบอาจมีการปนเปื้อนสิ่งแปลกปลอม หรือมีสี กลิ่น รส ที่ผิดไปจากเดิม แต่ด้วยความเสียดายจึงใส่ลงมาปรุงอาหาร ซึ่งอาจทำให้ผู้บริโภคเกิดอันตรายขึ้น ผู้ผลิตต้องบริหารวัตถุดิบที่จะใช้ในอาหารแต่ละอย่างให้ดี เพื่อให้เกิดความมั่นใจกับผู้บริโภค

ผู้ผลิตหรือผู้ประกอบการด้านอาหารมีการรับรองมาตรฐานคุณภาพการผลิต เช่น  การมีเครื่องหมาย อย. โดยสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (Food and Drug Administration) กระทรวงสาธารณสุข โดยผลิตภัณฑ์อาหารเหล่านั้นต้องมีคุณภาพมาตรฐานและปลอดภัยในระดับสากล ระบบคุณภาพในอุตสาหกรรมอาหาร ได้แก่ GMP (Good Manufacturing Practice) โดยกำหนดสุขลักษณะสำคัญ เช่น สถานที่ตั้งและอาคารการผลิต เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณ์ในการผลิต การสุขาภิบาล การขนส่ง การมีข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์และการสร้างความเข้าใจให้กับผู้บริโภค การบำรุงรักษาและการทำความสะอาด รวมถึงบุคลากรและสุขลักษณะของคนประกอบอาหาร

อีกมาตรฐานคือ HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point) การควบคุมอันตรายทางชีวภาพหรือจากเชื้อจุลินทรีย์ต่างๆ เชื้อรา เชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส ควบคุมอันตรายจากสารเคมี สารปฏิชีวนะ สารเร่งการเจริญเติบโต สารเคมีที่อาจปนเปื้อนมากับอาหาร วัตถุกันเสีย สารเคมีที่อาจปนเปื้อนมากับเครื่องจักรต่างๆ และควบคุมอันตรายจากสิ่งปลอมปนที่อาจปนเปื้อนมาในอาหาร เช่น เศษแก้ว โลหะหนัก สี เป็นต้น หากผู้ประกอบการหรือผู้ผลิตอาหารเป็นระดับย่อยหรือระดับกลางอาจยังไม่มีมาตรฐานเป็นของตัวเอง แต่การใช้วัตถุดิบต่างๆ ที่มีการรับรองมาตรฐานก็จะทำให้ได้อาหารที่มีมาตรฐานมากขึ้น

คุณค่าทางโภชนาการ เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่มีความสำคัญมาก เนื่องจากอาหารที่เรากินนั้นจะส่งผลต่อสุขภาพของเราทั้งในระยะสั้นและระยะยาว คุณค่าทางโภชนาการจะรวมถึงพลังงานที่จะได้รับ สารอาหารตั้งแต่คาร์โบไฮเดรต ไขมัน โปรตีน วิตามิน แร่ธาตุ ใยอาหาร สารต้านอนุมูลอิสระ ปริมาณน้ำตาล โซเดียม เพราะสารอาหารบางอย่างหากได้รับมากเกินไปก็อาจเกิดโทษได้ เช่น โซเดียม อาจส่งผลในกลุ่มผู้ที่มีปัญหาของไตหรือผู้ที่มีความดันโลหิตสูง สารบางอย่างหากได้รับน้อยไปก็ไม่ดีได้ เช่น ใยอาหาร

การที่เราเลือกอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการที่ดีกว่าก็จะส่งผลต่อสุขภาพที่ดี ร่างกายไม่ต้องทำงานหนัก ได้รับสารอาหารเหมาะสมตามความต้องการ การขับถ่ายดี มีแรง มีพลัง และยังส่งผลให้สุขภาพกายสุขภาพใจดีด้วย ทุกคนไม่ใช่จะมีความต้องการทางโภชนาการที่เหมือนกัน แต่ละกลุ่ม แต่ละวัย แต่ละกลุ่มกิจกรรม หรือสภาวะทางสุขภาพจะมีความต้องการทางโภชนาการที่แตกต่างกันไป ดังนั้นเราควรเลือกอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการให้เหมาะสมกับความต้องการของแต่ละบุคคลให้มากที่สุดเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด

ความสด ความใหม่ ของผลิตภัณฑ์ ปัจจัยนี้เป็นสิ่งที่ผู้บริโภคควรต้องคำนึงถึง เนื่องจากอาหารทำไว้นานแล้ว ไม่เพียงแต่รสชาติ สี กลิ่น คุณสมบัติ คุณภาพ คุณค่าทางโภชนาการ จะลดลงแล้วยังอาจเกิดเชื้อหรือมีสารที่ก่อโทษกับร่างกายได้ บางครั้งผู้ผลิตอาหารทำอาหารไว้นานแล้วและมีการลดราคา ผู้บริโภคยังนำมาเก็บต่อจนกว่าจะนำมากินก็อาจทำให้เกิดปัญหาต่อร่างกายตามมาได้

รูปแบบของผลิตภัณฑ์อาหารที่ดีควรต้องมีวันที่ผลิต วันหมดอายุหรือควรกินก่อน การเก็บรักษา เช่น ควรเก็บในอุณหภูมิเท่าไร การอุ่นร้อนต้องทำอย่างไรบ้าง ถ้าเป็นอาหารที่เน่าเสียง่ายควรต้องทำใหม่ทุกวัน ไม่ควรเก็บค้างคืนและไม่ควรนำมาอุ่นซ้ำหรือผ่านการทอดหลายครั้ง

การบริการด้วยความรู้จริง ความน่าเชื่อถือของผู้ผลิต ข้อนี้ผู้บริโภคหลายคนอาจมองข้ามไป ทั้งที่เป็นข้อสำคัญมากอีกข้อหนึ่งในการเลือกซื้ออาหาร โดยเฉพาะกลุ่มอาหารที่มีความสำคัญหรือต้องการความรู้เฉพาะด้าน ต้องอาศัยผู้ที่มีความรู้จริง ความน่าเชื่อถือ เนื่องจากอาหารสำหรับบางกลุ่ม เช่น เด็กเล็กต้องการผู้ที่มีความรู้ความเข้าใจความต้องการของเด็ก เพราะอาหารของเด็กเล็กจะไม่เหมือนกับผู้ใหญ่ ผู้ป่วยเฉพาะโรคหรือผู้สูงอายุก็เป็นอีกกลุ่มที่ต้องมีบริการจากผู้ที่มีความรู้ความเข้าใจต่อโรคด้านอาหารเฉพาะทาง ต้องมีความรู้ที่จะสามารถคำนวณสูตรอาหาร ปริมาณและความเหมาะสมเฉพาะทางได้ด้วย ผู้ผลิตอาจไม่จำเป็นต้องจบด้านอาหารและโภชนการ แต่ควรมีการอบรมด้านความรู้อาหารโภชนาการ การมีที่ปรึกษาเรื่องของสูตร หลักการผลิตเพื่อให้ได้มาตรฐานจากผู้เชี่ยวชาญ หรือมีการสอบถามจากหน่วยงานที่ให้ความรู้ทางด้านอาหารและโภชนาการอย่างถูกต้อง

บรรจุภัณฑ์อาหารที่ได้รับมาตรฐานมีคุณภาพ หากใช้ภาชนะที่ไม่เหมาะสมกับรูปแบบและส่วนผสมของอาหารก็จะทำให้อาหารมีคุณภาพลดลงได้ และอาจส่งผลต่ออายุของอาหารนั้นๆ โดยเฉพาะปัจจุบันภาชนะบรรจุอาหารได้เปลี่ยนไปโดยลดการใช้โฟมและพลาสติกมาใช้บรรจุภัณฑ์ เช่น กระดาษหรือพลาสติกที่สามารถย่อยสลายได้ แต่อาจเกิดปัญหาบางอย่างตามมา เช่น กระดาษบางประเภทอาจจะไม่สามารถใส่อาหารที่มีของเหลวผสมอยู่มากได้ หรือการเก็บความร้อนหรือทนต่ออาหารที่มีความร้อนสูง หรือแม้แต่บางครั้งผู้บริโภคนำอาหารอุ่นในไมโครเวฟ บรรจุภัณฑ์หลายชนิดก็ไม่สามารถทนต่อความร้อนสูงได้ มีการสลายตัวซึ่งอาจปนเปื้อนลงไปในอาหารและก่อโทษให้แก่ผู้บริโภค ดังนั้นควรดูว่าบรรจุภัณฑ์กับชนิดหรือประเภทของอาหารมีความเหมาะสมกันหรือไม่

ความคุ้มค่ากับราคา คุณภาพกับความคุ้มค่าของราคาเป็นสิ่งที่ผู้บริโภคอย่างเราต้องใส่ใจก่อนเลือกซื้อ เพราะในยุคของเศรษฐกิจเช่นนี้เราควรคำนึงถึงปริมาณ คุณภาพ กับราคาที่เราจะได้รับ บางครั้งผลิตภัณฑ์อาหารที่มีราคาสูงกว่า เราอาจมองว่าราคาสูงไป จึงเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ที่คล้ายกันที่มีราคาต่ำกว่า แต่คุณภาพกับผลต่อสุขภาพก็จะแตกต่างกันไปด้วย เราต้องดูว่าราคานี้ถ้าเป็นเราต้องคัดสรรวัตถุดิบเอง ผ่านกระบวนการต่างๆ เอง ปรุงประกอบเอง แล้วเราจะขายที่ราคาอย่างไร พยายามอย่านำจำนวนเงินมาเป็นตัวตั้งต้นเสมอไป แต่ไม่ใช่ว่าจะต้องซื้อทุกอย่างที่ราคาสูงกว่า

เราต้องหัดอ่าน ศึกษาข้อมูลของผลิตภัณฑ์ หรือดูกระบวนการผลิตอาหารเหล่านั้นว่าต้องผ่านขั้นตอนอย่างไรและสมเหตุสมผลกับราคาหรือไม่

Tag: , Food for life,