เทศกาลขนมไหว้พระจันทร์ ถือเป็นอีกหนึ่งเทศกาลที่สำคัญของพี่น้องชาวจีนทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยด้วย ทำให้เมื่อใกล้ช่วงเทศกาล เหล่าโรงแรมชั้นนำและแบรนด์ต่างๆ ต่างพากันสร้างสรรค์ขนมไหว้พระจันทร์ พร้อมแพ็คเกจสุดหรู และโปรโมชั่นดีๆ มาตอบโจทย์ทั้ง 'คนไหว้' และ 'นักชิม' แต่แท้จริงแล้วรู้ไหมว่า “ขนมไหว้พระจันทร์” มีที่มาอย่างไร มาหาคำตอบไปพร้อมๆ กันค่ะ

เทศกาลไหว้พระจันทร์จะตรงกับช่วงฤดูใบไม้ร่วงของที่จีน ซึ่งอยู่ราวๆ เดือนกันยายนนั่นเอง ว่ากันว่าช่วงนี้ท้องฟ้าจะปลอดโปร่ง และเห็นพระจันทร์ชัดที่สุดในรอบปีเลยทีเดียว คนจีนเชื่อว่าดวงจันทร์มีอิทธิพลกับน้ำที่ใช้ในการเพาะปลูกผลผลิตต่างๆ จึงถือให้ช่วงนี้เป็นช่วงที่เหมาะที่สุดในการเซ่นไหว้ขอบคุณเทวดา ฟ้า ดิน และดวงจันทร์นั้นเอง

ตามธรรมเนียมจีน การไหว้จะแบ่งออกเป็นสองแบบคือ การไหว้บรรพบุรุษในเทศกาลไหว้พระจันทร์ กับ การไหว้บูชาดวงจันทร์

การไหว้บรรพบุรุษในเทศกาลไหว้พระจันทร์ ธรรมเนียมแบบดั้งเดิมมักจะไหว้บรรพบุรุษช่วง 14.00 – 15.00 น. โดยจะใช้เวลาไหว้เวลานี้กับเทศกาลหยวนเซียวเช่นกัน อีกทั้งจะมีการประดับโคมไฟหยวนเซียว ที่คนจีนมองว่าเป็นกิจกรรมรื่นเริง ภายในงานจะมีทั้งการละเล่นดนตรี ดูงิ้ว เป็นต้น

การไหว้บูชาดวงจันทร์ เดิมที การไหว้บูชาดวงจันทร์เป็นหน้าที่ของผู้หญิงที่จะต้องเตรียมเครื่องเซ่นไหว้ รวมถึงการประดับโคมไฟ ตั้งกระถางธูป โดยสัญลักษณ์ของไหว้พระจันทร์ไม่ว่าจะเป็นขนมและผลไม้จะต้องเป็นทรงกลม คนจีนเชื่อว่าการรับประทานขนมไหว้พระจันทร์ในเทศกาลจะช่วยให้มีความสุข สมหวัง ดังนั้นขนมไหว้พระจันทร์จึงถือเป็นของขวัญที่มอบให้กันนั่นเอง

พูดถึงตัวขนมที่ใช้ในการบูชาดวงจันทร์กันบ้าง ส่วนมากจะใช้เป็นขนมเปี๊ยะซึ่งมีสูตรแตกต่างกันในแต่ละท้องถิ่น โดยสูตรที่นิยมนำมาไหว้มากที่สุดคือขนมเปี๊ยะกวางตุ้ง ที่มีไส้ทุเรียนกวน โหงวยิ้ง เม็ดบัว ที่เราคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี นอกจากนี้ยังมี “หลาเปี๊ยะ” ที่เป็นขนมไหว้พระจันทร์อีกชนิดหนึ่งที่ตัวขนมทำจากแป้งสาลี สอดไส้ฟักเชื่อม มันหมู ต้นหอม และงา ขนมชนิดนี้มีรสชาติหอมหวานมัน และสามารถเก็บไว้ได้นาน

นอกจากจะไหว้ขนมแล้ว อาหารเจก็เป็นที่นิยมเช่นกัน เพราะคนจีนมีความเชื่อว่าพระจันทร์เกี่ยวข้องกับพระโพธิสัตว์กวนอิม โดยคนจีนจะเรียกดวงจันทร์ว่า “ไท้อิม” ซึ่ง “อิม” พ้องเสียงกับพระโพธิสัตว์กวนอิม ทำให้บางครั้งการไหว้ของบางบ้านจะเชิญรูปของท่านมาด้วย จึงทำให้ต้องจัดอาหารเจไปด้วยนั่นเอง

ต่อกันที่ผลไม้ที่นิยมไหว้กันก็คือ “ส้มโอ” เพราะนอกจากเดือนกันยาจะเป็นฤดูกาลของส้มโอแล้ว ส้มโอยังมีความหมายมงคลว่ามีกินมีใช้อีกด้วย นอกจากนั้นยังมี เครื่องสำอาง แป้ง สบู่ ลิปสติก เครื่องเย็บปักถักร้อยของผู้หญิงก็นำมาไหว้ได้เช่นกัน เพราะถือกันว่าพระจันทร์เป็นสัญลักษณ์ของเพศหญิง เมื่อนำของดังกล่าวไปไหว้จะทำให้ผิวพรรณดี

เดิมทีการไหว้พระจันทร์ถือเป็นกิจกรรมเพื่อพบปะสังสรรค์ของกลุ่มแม่บ้านหญิง แต่สิ่งที่ทำให้เทศกาลนี้ได้เปลี่ยนแปลงในช่วง 30 ปีมานี้เป็นเพราะผู้หญิงทำงานนอกบ้านมากขึ้น จึงทำให้เทศกาลนี้ถูกลดทอนขั้นตอนต่างๆ ออกไปเยอะพอสมควร โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบ้านเรามักเน้นเป็นเทศกาลขายขนมมากกว่านั่นเอง

ขอบคุณภาพขนมไหว้พระจันทร์จาก

• โรงแรมเรเนซองส์ ราชประสงค์ กรุงเทพฯ 
• โรงแรมโนโวเทล สุวรณภูมิ แอร์พอร์ต

Tag: , ขนมไหว้พระจันทร์, เทศกาลไหว้พระจันทร์,