เป็นที่ยอมรับไปทั่วโลกว่าวัฒนธรรมอาหารการกินของญี่ปุ่นนั้นมีเอกลักษณ์และมีเสน่ห์อันน่าหลงใหล นอกเหนือไปจากอาหารในชีวิตประจำวันของพวกเขาแล้ว วัฒนธรรมดั้งเดิมของญี่ปุ่นนั้นเกี่ยวพันไปกับวันสำคัญหรือโอกาสสำคัญต่างๆ แม้จะดูเรียบง่าย แต่ก็หรูหราด้วยวัตถุดิบระดับพรีเมียมและกรรมวิธีสุดประณีต อย่างเช่น 5 รูปแบบอาหารญี่ปุ่นแบบดั้งเดิมนี้

ไคเซกิเรียวริ (Kaiseki Ryori)
มีต้นกำเนิดจากศิลปะพิธีชงชาเพื่อการเรียกน้ำย่อยเบาๆ เพิ่มอรรถรสก่อนการดื่มชาตามเจตนารมณ์ของพิธี เป็นรูปแบบอาหารที่มีความประณีตสูง เรียบง่าย และสง่างาม โดยองค์ประกอบของไคเซกิหลักๆ นั้นประกอบไปด้วยข้าว ซุปมิโซะ ซาชิมิตามฤดูกาล เนื้อสัตว์หรือปลาย่าง หม้อไฟ ซูชิและเครื่องเคียงขนาดเล็กหลากหลาย ผักดองตามฤดูกาล และของหวานตามฤดูกาลที่เป็นได้ทั้งผลไม้ ขนมหวาน ไอศกรีม หรือเค้ก โดยร้านอาหารที่เสิร์ฟไคเซกิเรียวริแบบดั้งเดิมนั้นจะเรียกว่าเรียวเต (Ryotei)

โชจินเรียวริ (Shojin Ryori)
อาหารมังสวิรัติของพระสงฆ์ในญี่ปุ่น การปรุงอาหารประเภทนี้จึงไม่มีเนื้อสัตว์ ปลา หรือไข่เลยแม้แต่น้อย ด้วยความเชื่อว่าจะนำความสมดุลและความสอดคล้องมาสู่ร่างกาย จิตใจ และจิตวิญญาณ เน้น “กฎ 5 ข้อ” ในการปรุงอาหาร โดยอาหารทุกมื้อจะมี 5 สี (เขียว เหลือง แดง ดำ และขาว) 5 รส (หวาน เปรี้ยว เค็ม ขม และอูมามิ) ซึ่งในหนึ่งมื้อนั้นมักประกอบด้วยผักตามฤดูกาล ไข่ตุ๋นที่ทดแทนไข่ด้วยมันมือเสือบดละเอียด เต้าหู้แบบต่างๆ ทั้งในเมนูซุปและเมนูผัด รวมถึงเทมปุระ แต่คนทั่วไปก็สามารถดื่มด่ำกับอาหารประเภทนี้ได้ในวัดพุทธทั่วญี่ปุ่น

โอเซจิเรียวริ (Osechi Ryori)
อาหารที่นิยมรับประทานในวันปีใหม่ของญี่ปุ่น มาในจานหลากสีสันบรรจุในกล่องเคลือบที่เรียกว่าจูบาโกะ (Jubako) ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของความหวังที่จะมีความสุขและความมั่งคั่ง โดยทุกจานมีความหมายพิเศษในการต้อนรับปีใหม่ เช่น ไข่เจียวม้วน สัญลักษณ์แห่งการขอพรในวันมงคลทั่วไปของญี่ปุ่น ถั่วดำ เพื่อขอพรในเรื่องสุขภาพ กุ้ง แทนการมีชีวิตยืนยาวเหมือนหนวดกุ้ง ปลาซาร์ดีนแห้ง แทนความอุดมสมบูรณ์ในการเก็บเกี่ยว และไดได ส้มชนิดหนึ่งที่เป็นการขอพรให้กับเด็กๆ ในครอบครัว

โชคาโดะเบนโตะ (Shokado Bento)
เบนโตะแบบดั้งเดิมของญี่ปุ่นที่จำลองมาจากความงดงามของอาหารไคเซกิ แน่นอนว่าในกล่องเบนโตะนี้ก็จะประกอบไปด้วยอาหารที่จัดเตรียมอย่างพิถีพิถัน เช่น ปลาดิบระดับพรีเมียม เทมปุระ ผักดองต่างๆ รวมถึงปลาย่างหรือเต้าหู้ในซอสอังคาเกะ เสิร์ฟในกล่องที่ดูสวยงาม

เองไคเรียวริ (Enkai Ryori)
อาหารในงานสังสรรค์ของชาวญี่ปุ่น ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในวัฒนธรรมการทำงานของพวกเขา ไม่ว่าจะมีเพื่อนร่วมงานคนใหม่ งานแต่งงาน หรือในโอกาสสำคัญต่างๆ แน่นอนว่าอาหารที่อยู่บนโต๊ะก็จะไม่ใช่เมนูธรรมดา เช่น กุ้งมังกร ปลามะได มากุโระ อาวาบิ รวมทั้งของนึ่งเช่นไข่ตุ๋น ไปจนถึงผัก เทมปุระ ข้าว และซูชิ ซึ่งขึ้นอยู่กับงบประมาณของแต่ละคน

เป็นอีกมิติที่น่าลิ้มลองไม่น้อยไปกว่าอาหารญี่ปุ่นแบบอื่นๆ ที่เราต่างคุ้นเคยกันดีอยู่แล้ว

Tag: Nice To Know, ญี่ปุ่น, อาหารญี่ปุ่น