ไม่เพียงสมุนไพรที่กำลังได้รับความสนใจอย่างฟ้าทะลายโจรและกระชายขาวเท่านั้น (อ่านเรื่อง “ฟ้าทะลายโจร” และ “กระชายขาว” สองสหายสมุนไพรต้านไวรัส ) แต่ยังมีสมุนไพรพื้นบ้านอีกหลากหลายชนิดที่เป็นทางเลือกในการสร้างภูมิคุ้มกันและต่อสู้กับโควิด-19  รวมทั้งเชื้อโรคต่างๆ ได้เช่นกัน โดย “คุณหมอเบน-พท.ป. เบญจวรรณ หมายมั่น” แพทย์แผนไทยประยุกต์ หัวหน้าฝ่ายสื่อสารข้อมูล ศูนย์หลักฐานเชิงประจักษ์ฯ โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร แนะนำให้เลือกใช้สมุนไพรที่หลากหลาย หรือกลุ่มสมุนไพรเครื่องเทศในการทำอาหาร เน้นใช้แบบสลับหมุนเวียนกันไปทุกวัน เพื่อให้ร่างกายได้รับสารที่ช่วยในการกระตุ้นและเสริมภูมิคุ้มกัน

เช่นเดียวกับ “คุณแชมป์-ศศิพงค์ ทิพย์รัชดาพร” เภสัชกรชำนาญการ งานพัฒนานวัตกรรมและผลิตยาสมุนไพร โรงพยาบาลพระอาจารย์ฝั้น อาจาโร ที่แนะนำให้กินสมุนไพรเป็นเครื่องเคียงในอาหาร แต่ไม่ควรกินผักหรือสมุนไพรชนิดเดิมซ้ำๆ ติดต่อกันเป็นเวลานาน เพราะสมุนไพรมีทั้งประโยชน์ถ้าใช้ในปริมาณที่เหมาะสม และอาจเกิดโทษหรืออาการข้างเคียงได้ถ้ากินมากเกินไป

สำหรับสมุนไพรที่ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันในร่างกาย (โดยเฉพาะผู้ที่เป็นกลุ่มเสี่ยง เช่น ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ และผู้ที่มีโรคประจำตัว) มีทั้ง “ขิง” รสเผ็ดร้อนของขิงเหมาะสำหรับคนที่หนาวง่าย หรือมักเป็นหวัดคัดจมูกได้ง่ายในตอนเช้า ขิงมีฤทธิ์ต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่ มีฤทธิ์เสริมภูมิคุ้มกัน และต้านการอักเสบ ส่วน “มะขามป้อม” ก็เป็นสมุนไพรและผลไม้ที่มีวิตามินซีและสารต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยให้เม็ดเลือดขาวทำงานได้ดีขึ้น และต้านการอักเสบ อีกทั้งยังสามารถยับยั้งเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์เอได้อีกด้วย

อีกหนึ่งผักสมุนไพรที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงมากคือ “เห็ด” (แม้อาจแตกต่างกันไปตามแต่ละชนิด) ที่โดดเด่นในการเสริมภูมิคุ้มกัน ต้านการอักเสบ และช่วยต้านการติดเชื้อ เรียกว่าเป็นผักที่สามารถนำมาทำอาหารได้หลากหลาย แถมยังกินได้ทุกเพศทุกวัย นอกจากนี้พืชผักสมุนไพรที่มีสรรพคุณช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันในร่างกายยังมีอีกมากมาย อาทิ ขมิ้นชัน กระเทียม สมอไทย สมอเทศ เห็ดหลินจือ เห็ดหอม ผักแพว ผักกระโดน เป็นต้น

★ สุขภาพดีด้วยสมุนไพรไทยใกล้ตัว ★
สำหรับคนรักการทำอาหารหรือต้องเข้าครัวเป็นประจำ พืชผักสมุนไพรที่อยู่รอบตัวเราหลายชนิดก็สามารถเป็นผู้ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันในร่างกายได้อย่างคาดไม่ถึง ไม่ว่าจะเป็นพืชผักที่มีวิตามินซีสูง เช่น มะขามป้อม ดอกขี้เหล็ก ยอดมะยม ใบเหลียง ฟักข้าว คะน้า ผักหวาน ฝักมะรุม ฯลฯ รวมไปถึงกลุ่มพืชผักสมุนไพรที่มีงานวิจัยเบื้องต้นว่าอาจช่วยลดโอกาสการติดเชื้อโควิด-19 ได้ อาทิ หอมหัวใหญ่ มะรุม แอปเปิล ใบหม่อน และกะเพรา

โดยเฉพาะกะเพราผักที่คนไทยคุ้นเคยและหลายคนกินแทบทุกวันนั้นจัดเป็นพืชสมุนไพรที่ช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และต้านการอักเสบ รวมทั้งยังมีสารโอเรียนทิน (Orientin) ที่ช่วยลดโอกาสในการเป็นหวัด

ส่วนมะนาวหรือพืชตระกูลส้มนั้นอุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุมากมายทั้งวิตามินเอ วิตามินซี แคลเซียม ฟอสฟอรัส กรดซิตริก และกรดมาลิก ฯลฯ นอกจากนี้เปลือกมะนาวและเปลือกส้มยังช่วยป้องกันการติดเชื้อไวรัสในระบบทางเดินหายใจและช่วยต้านหวัดได้ดี วิธีกินให้ได้สาระสำคัญและตัวยาก็ทำได้ง่ายๆ โดยการล้างผลมะนาวให้สะอาด นำมาผ่าครึ่งและแช่น้ำร้อนดื่ม หรือนำเปลือกมะนาวมาใช้เป็นส่วนผสมในเมนูโปรด เช่น ต้มยำ ต้มโคล้ง เมี่ยงคำ หรือยำต่างๆ เรียกว่าทั้งอร่อยแถมยังสุขภาพดีไปพร้อมกัน

แต่ที่สำคัญในตอนนี้การป้องกันโรคโควิด-19 ที่ดีและมีประสิทธิภาพมากที่สุดก็ยังคงเป็นการล้างมือให้สะอาดเป็นประจำ ใส่หน้ากากอนามัยตลอดเวลา (และควรเปลี่ยนทุกวัน) รวมทั้งการรักษาระยะห่างทางสังคม งดการพบปะสังสรรค์ที่ไม่จำเป็น และพึงตระหนักถึงความปลอดภัยทั้งของตัวเราเองและผู้อื่นอยู่เสมอ

★ Did You Know? ★
ถ้าใครไม่สะดวกหรือไม่มีเวลาเข้าครัวทำอาหาร เราสามารถนำใบกะเพรา 4-5 ใบมาแช่น้ำร้อนดื่มเป็นชากะเพรา ช่วยแก้หวัดและแก้ไอ หรือจะนำขิงแก่มาฝาน แช่น้ำร้อน แล้วดื่มก่อนนอนเป็นประจำก็ช่วยลดอาการหวัดคัดจมูกได้เช่นกัน            

★ “สายน้ำผึ้ง” หนึ่งในสมุนไพรพื้นบ้านที่น่าจับตามอง ★
ไม่เพียงเป็นไม้ประดับสวยงามและมีกลิ่นหอมที่คนไทยนิยมปลูก แต่ “สายน้ำผึ้ง” (Honeysuckle) ไม้เถาเลื้อยพันซึ่งมีถิ่นกำเนิดในแถบเอเชีย กิ่งสีน้ำตาลมีขน ใบเดี่ยว ดอกมีสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน (เป็นสีเหลืองจัดเมื่อดอกแก่) ยังเป็นอีกหนึ่งสมุนไพรพื้นบ้านที่นิยมใช้มานานทั้งการแพทย์แผนไทยและจีน มีฤทธิ์เย็นต่อปอดและกระเพาะอาหาร มักใช้ขับพิษร้อนถอนพิษไข้ โดยเฉพาะในผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่ รวมทั้งรักษาโรคผิวหนัง แก้ลำไส้อักเสบ ท้องเสีย และใช้เป็นยาขับปัสสาวะ

ที่สำคัญ “คุณหมอเบน-พท.ป. เบญจวรรณ หมายมั่น” แพทย์แผนไทยประยุกต์ หัวหน้าฝ่ายสื่อสารข้อมูล ศูนย์หลักฐานเชิงประจักษ์ฯ โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ยังระบุด้วยว่าล่าสุดมีรายงานการจำลองภาพสามมิติในคอมพิวเตอร์พบสารสำคัญที่ช่วยยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ 2019 ได้ สำหรับวิธีกินก็ง่ายมาก แค่นำดอกสายน้ำผึ้งตากแห้งประมาณ 5-7 ดอกมาชงน้ำร้อนเป็นชาดื่ม

Tag: Cover story, สมุนไพร